Woliński Park Narodowy utworzony w 3 marca 1960 roku obejmuje ochroną centralną, polodowcową część największej polskiej wyspy – Wolin (woj.zachodniopomorskie).

Szczególne walory Parku to: najpiękniejszy odcinek polskiego wybrzeża klifowego, dobrze zachowane lasy bukowe, unikalna - delta wsteczna Świny, przybrzeżny pas wód Bałtyku, wydmowe mierzeje. Park rozciąga się na 10937 ha, na terenie parku wytyczono 6 ścisłych rezerwatów (im. S.Jaracza, im. M.Raciborskiego, im. D.Dyakowskiego, im. W.Szafera, im. A.Wodziczki). Ochroną ścisłą objęto obszary o łącznej powierzchni 498,72 ha.

Wyspa została ukształtowana około 12 tysięcy lat temu, gdy ocieplenie klimatu spowodowało wycofanie się lądolodu skandynawskiego. Szczególnie widoczną pozostałością lodowca są wzgórza moreny czołowej ciągnące się od Lubina na południowym zachodzie po Świętouść na północnym wschodzie. Najwyższe wzgórze to Grzywacz 115 m.n.p.m. Wzgórza moreny czołowej łagodnie opadają ku wschodowi i cieśninie Dziwna, zaś od strony morza urywają tworząc strome klify, które ciągną się od Międzyzdrojów do Świdnej Kępy (Kawcza Góra 68 m, Gosań 93 m, Strażnica 74 m). Fale podmywające klif  i erozyjna działalność deszczów powoduje że klifowe urwiska ustawicznie się obsuwają. Nadmorski brzeg klifowy cofa się średnio o około metr rocznie.

Nizinna część wyspy powstała później. Prądy morskie i wiatry naniosły materiał, z którego uformowały się ławice i bagniste wyspy delty wstecznej Świny poprzedzielane wąskimi cieśninami oraz półwyspy: Przytorski i Międzywodzki. (Wyspy : Warnie Kępy, Wołcza Kępa, Gęsia Kępa, Mały Krzek, Wiszowa Kępa, Wielki Krzek). Kształt delty nie jest ustabilizowany, każdego roku powstają nowe płycizny i wysepki. Na terenie parku można podziwiać także inne typy krajobrazu polodowcowego: pojezierze z polodowcowymi jeziorami, ozami i kemami w okolicy Warnowa (jeziora:Warnowskie, Rabiąż, Czajcze i Domysłowskie) oraz tak zwane sandry czyli płaskie, żwirowe stożki napływowe powstałe podczas topnienia lądolodu, w okolicach Wapnicy i Karnocic.

Fauna i flora parku jest bardzo bogata. Rośnie tu wiele rzadkich i chronionych gatunków roślin. Zbocza stromych klifów porastają gęste zarośla rokitnika zwyczajnego. Płytkie piaszczyste dno Morza Bałtyckiego zajmują makroglony: zielenice, brunatnice i krasnorosty. W lasach dominuje dzrzewostan bukowy, bukowo-dębowy i sosnowy, w mniejszości są inne gatunki drzew: świerk, modrzew, daglezja, brzoza. Średni wiek lasów parku wynosi aż 106 lat. Szczególnie cenne są specyficzna wolińska buczyna storczykowa i rosnący w lasach na północy Drożkowych Łąk  okazała paproć - długosz królewski. Odrębny ekosystem tworzy rośliność wstecznej delty Świny, rośnie tu wiele okazów rzadkich okazów: woskownica europejska, kłoć wiechowata, turówka wonna oraz szczególnie rzadkie rośliny solnisk-hallofity: świbka nadmorska, sit Gerarda, mlecznik nadmorski, czosnek kątowaty, muchotrzew solniskowy. Rośliny plaży nadmorskiej reprezentują: honkenia piaskowa, wydmuchrzyca piaskowa, rukwiel nadmorska i solanka kolczysta. Bardzo rzadkim w Polsce gatunkiem jest występująca w ciepłolubnych murawach w południowej części parku pajęcznica liliowata.

Przez Wolin przebiega główny szlak przelotu ptaków wzdłuż wybrzeża Bałtyku. Na terenie parku stwierdzono występowanie ponad 230 gatunków ptaków, w tym lęgowych: bielika, wodniczki, biegusa zmiennego, muchołówki małej. Park spełnia doniosłą rolę w ochronie ptaków wodno-błotnych, które tutaj znajdują spokój oraz bazę pokarmową, szczególnie w okresie wiosennych i jesiennych wędrówek. Na wodach parku zimuje lub odpoczywa w czasie migracji wiele tysięcy ptaków, spotykane są stada np. traczy liczące kilka tysięcy ptaków. Aktualnie m.in. prowadzona jest restytucja puchacza.

Z bogatego świata owadów zachowały się m.in. siedliska największego polskiego chrząszcza jelonka rogacza oraz związana z obumierającymi dębami pachnica dębowa. Na terenie parku oznaczono 3 nowe dla nauki gatunki: chrząszcza Teredus opacus i 2 gatunki skoczogonków (Collembola).

Wody Zatoki Pomorskiej to biotop wielu gatunków zwłaszcza ryb w tym anadromicznych (łosoś, troć) oraz coraz rzadszych ssaków morskich – foki szarej i morświna. Lasy parku to siedliska dla licznie występujących dzików oraz saren i jeleni, a z drapieżników lisów, borsuków i kun. Wśród gatunków nowo przybyłych na tereny Wolina oprócz jenota, norki amerykańskiej czy piżamka uwagę zwraca szop pracz.

Na terenie Parku liczne są ślady dawnej historii: pozostałości grodzisk pierwszych Wolinian, a także świadectwa związane z II wojną światową: okopy, bunkry oraz pozostałości fundamentów broni V-3 w Wicku. W okolicach Wapnicy znajdują się pozostałości po odkrywkowych kopalniach kredy (Jezioro Turkusowe) oraz ruiny przerabiającej je cementowni.

Najczęściej odwiedzane miejsca w parku to:
Centrum Edukacyjno-Muzelane przy dyrekcji parku w Międzyzdrojach,
Zagroda Pokazowa Żubrów (ok. 1,5 km na wschód od Międzyzdrojów),
punkty widokowe „Gosań" i „Kawcza Góra" koło Międzyzdrojów oraz "Zielonka" koło Lubinia,
Jezioro Turkusowe o specyficznym zabarwieniu wody.

Artykuł powstał na podstawie materiałów pochodzących ze strony  Wolińskiego Parku Narodowego: www.wolinpn.pl